Στο Φτερό / Μία τίμια παράσταση

 

«Ηλέκτρα» του Σοφοκλή / Σκηνοθεσία: Λίλλυ Μελεμέ 

 

Χρόνια μετά το φόνο του Αγαμέμνονα από τη σύζυγό του Κλυταιμνήστρα και τον εξάδελφό του και εραστή της Αίγισθο, που έχουν σφετεριστεί την εξουσία στο Άργος, η κόρη του Αγαμέμνονα και της Κλυταιμνήστρας, η Ηλέκτρα, παραπεταμένη συνεχίζει να ζει, αντίθετα με τη συμβιβασμένη

αδελφή της Χρυσόθεμι, βουτηγμένη στο θρήνο και στο μίσος και στις κατάρες για τους φονιάδες και περιμένοντας τον αδελφό της Ορέστη, που τον είχε φυγαδεύσει στην Φωκίδα, να γυρίσει για να πάρει εκδίκηση. Ο Ορέστης γυρίζει. Με τη σύμφωνη γνώμη του Απόλλωνα που χρησμοδότησε. Και μαζί με το φίλο του Πυλάδη και τον γηραιό Παιδαγωγό του που τον

είχε ακολουθήσει. Ο Απόλλων  έχει συστήσει στον Ορέστη, για να πραγματοποιήσει το σχέδιό του, να μεταχειριστεί δόλο: κρύβουν, μαζί με τους συνοδούς του, τις ταυτότητές τους, καθώς δεν είναι αναγνωρίσιμοι, και φέρνουν την -ανακουφιστική για το παλάτι- είδηση ότι ο Ορέστης δήθεν σκοτώθηκε κομίζοντας σε μία υδρία την «τέφρα» του. Η είδηση καταρρακώνει, διαλύει την Ηλέκτρα που σπαράζει πριν ο Ορέστης της αποκαλυφθεί και την κάνει συνεργό του. Αλλά και εμπνέει στην Κλυταιμνήστρα εμπιστοσύνη για τους «ξένους».

Τους μπάζει στα ενδότερα. Εκεί τη σκοτώνουν. Όπως και τον Αίγισθο που φτάνει αργότερα. Ο κύκλος του αίματος στον οποίο έχουν εμπλακεί οι Ατρείδες συνεχίζεται. Ο Σοφοκλής στην «Ηλέκτρα» του (χρονολογείται αορίστως μεταξύ 420 και 411 π.Χ) έχει συνθέσει μία τραγωδία που, αν και, από τον

Φρόιντ και μετά, διαβάζεται ως ψυχόδραμα, δεν παύει να αποτελεί και έργο πολιτικό. Ένα έργο αριστουργηματικό που μας αφορά ακόμα, γι αυτό και είναι από τα πιο δημοφιλή. 

Η Λίλλυ Μελεμέ που ανέλαβε τη σκηνοθεσία πάτησε πάνω στη μετάφραση του Γιώργου Μπλάνα. Μετάφραση-απόδοση τη χαρακτηρίζει ο ποιητής που, όπως συνηθίζει, έχει πάρει αρκετές ελευθερίες αλλά ποτέ δεν χάνει το στόχο του: να κάνει μία μετάφραση απλή, άμεση  που να μιλιέται από τους ηθοποιούς, χωρίς να χάνει την ποιητική πνοή της. Και ακριβώς έχει χρησιμεύσει στη σκηνοθέτρια για να 

 

οργανώσει μία παράσταση απλή, άμεση, χωρίς φιοριτούρες, χωρίς σκηνοθετισμούς, χωρίς μεταμοντερνιές. Μία παράσταση έντιμη που καθόλου συμβατική δεν θα μπορούσα να τη χαρακτηρίσω. Ποτέ, ίσως, δεν έχω ακούσει τόσο καθαρά το κείμενο της «Ηλέκτρας». Και δεν εννοώ ορθοφωνικά. Εννοώ την άμεση πρόσληψή του. Η

«Ηλέκτρα» της Λίλλυς Μελεμέ έχει πολύ καλούς ρυθμούς και συγκίνηση κι ας μην έχει μέγεθος. Κι αν η σκηνή του φόνου της Κλυταιμνήστρας είναι κάπως αμήχανη, η σκηνή της αναγνώρισης πάλλεται. Το σκηνικό της Μικαέλας Λιακατά, με τις κόκκινες κυρτές, σαν λάμες, επιφάνειες, χωρίς να εντυπωσιάζει, με την ενίσχυση των φωτισμών της Μελίνας Μάσχα, εξυπηρετεί λειτουργικά την παράσταση, όπως και τα κοστούμια της Βασιλικής Σύρμα, με

τα παστέλ χρώματα στον Χορό, τα σκούρα στους ήρωες και το αμπέχωνο του Αγαμέμνονα που έχει φορτωθεί η Ηλέκτρα για να το περάσει στους ώμους του Ορέστη. Καίριες και πάλι οι μουσικές του Σταύρου Γασπαράτου. Αλλά η κίνηση που έχει διδάξει η Κική Μπάκα, ίσως, είναι το σημαντικότερο ενισχυτικό στοιχείο της σκηνοθεσίας: μία δίνη στην οποία εμπλέκονται όλοι. Πολύ καλά συγκροτημένος ο

εξαμελής Χορός, ευκίνητος και καλλίφωνος (μουσική διδασκαλία Αλεξάνδρα Κατερινοπούλου). Από τη διανομή ο Στρατής Χατζησταματίου (Ορέστης) και η Εριέττα Μανούρη (Χρυσόθεμις) είναι ακόμα ανώριμοι αλλά έχουν ικανότητες που τους επιτρέπουν να δεθούν καλά στην παράσταση. Ενεργή παρουσία ο Πάρης Λεόντιος (Πυλάδης). Η Ελισάβετ Μουτάφη είναι εξαιρετική ηθοποιός, έχει δύναμη

αλλά θα την ήθελα λιγότερο εντυπωσιακή εμφανισιακά. Πολύ καλός ηθοποιός και ο Ιωάννης Παπαζήσης (Παιδαγωγός), ίσως θα χρειάζονταν κάπως χαμηλότεροι τόνοι. Επαρκέστατος ο Αίγισθος του Δαυίδ Μαλτέζε. Η Λένα Παπαληγούρα δίνει μία σκληρή, απεγνωσμένη, αποφασισμένη, γιατί είναι βαθιά πληγωμένη, εκ βαθέων Ηλέκτρα. Με μέτρο, με αυτοέλεγχο, με συγκίνηση, με δύναμη: έξοχη! Και ο κομμός της αξέχαστος (Φωτογραφίες: Ελίνα Γιουνανλή).

 

 

(Εξαιρετικό, όπως πάντα συμβαίνει με τις εκδόσεις της «5ης Εποχής Τέχνης», ως προς το περιεχόμενο και την αισθητική, το -δίγλωσσο, ελληνικά και, κατά ένα τμήμα του, αγγλικά- έντυπο πρόγραμμα-βιβλίο της παράστασης -συνεργάτριες 

έκδοσης Γεωργία Αλεβιζάκη/Γιώτα Καραγιάννη/Παναγιώτα

Πανταζή-, με το κείμενο της μετάφρασης του Γιώργου Μπλάνα και μία πολύ προσεγμένη ανθολόγηση κειμένων που φωτίζουν την εποχή, τον Σοφοκλή και το έργο. Αποκτήστε το! Αξίζει τον κόπο και μάλιστα σε μία εποχή που στο ελληνικό θέατρο καταργούνται πια τα προγράμματα των θεατρικών παραστάσεων...).

 

Θέατρο Βράχων «Μελίνα Μερκούρη», «Ars Aeterna»-«Θέατρο του Νέου Κόσμου»-«5η Εποχή Τέχνης», Φεστιβάλ «Στη Σκιά των Βράχων», 6 Ιουλίου 2023.