February 19, 2020

Τα παιδιά με τα κομμένα χέρια που τα έλεγαν αλήτες...


«Congo» / Καλλιτεχνική διεύθυνση: Φοστέν Λινιεκουλά, κείμενα: Ερίκ Βουιγιάρ. 



Κονγκό: μία αρχαία περιοχή της Αφρικής -«ένα τεράστιο δάσος και ένας ποταμός», ο Κονγκό- και μία ταραχώδης, αιματοβαμμένη, τραγική σύγχρονη ιστορία η οποία ξεκίνησε από την εποχή -δεκαετία του 1870- που «εξερεύνησε» την περιοχή ο Στάνλεϊ, συνεχίστηκε κάτω από το κνούτο των Βέλγων του Λεοπόλδου Β΄ που τη μετέτρεψαν στα μέτρα τους, αρχικά σε «Ανεξάρτητο Κράτος του Κονγκό» και, κατόπιν, ανοιχτά, ως Βελγικό Κονγκό, σε αποικία, και κατέληξε το 1960 στη δημιουργία δύο χωριστών κρατών που βάφτηκαν
και ακόμα βάφονται στο αίμα με πραξικοπήματα, με πολέμους, με εμφύλιους, με σφαγές... Ο Κονγκολέζος -από την Λαΐκή Δημοκρατία του Κονγκό, πρώην Ζαΐρ- χορογράφος Φοστέν Λινιεκουλά στην παράστασή του «Congo» (2019) έχει καταπιαστεί με το σκοτεινό, αβυσσαλέο αποικιοκρατικό παρελθόν της πατρίδας του ακουμπώντας στο ομώνυμο βιβλίο (2012) του Γάλου Ερίκ Βουιγιάρ, ένα κράμα ιστορίας και μυθοπλασίας. Ξεκινώντας από τη Διάσκεψη του Βερολίνου του 1884/1885, την οποία συγκάλεσε, στο εκεί Ανάκτορο Ρατζιβίλ -κατοπινή
Kαγκελαρία-, ο παντοδύναμος, τότε, καγκελάριος της αυτοκρατορικής Γερμανίας Ότο φον Μπίσμαρκ και στην οποία παρακάθησαν δεκατέσσερις κραταιές, τότε, αποικιοκρατικές ευρωπαϊκές δυνάμεις οι οποίες, μέσα σε ένα τετράμηνο, μοίρασαν την Αφρική, «επινοώντας» το Κονγκό, που κατοχυρώθηκε μαζί με τις τεράστιες φυτείες του καουτσουκόδεντρων στον τότε βασιλιά του Βελγίου Λεοπόλδο Β΄ προς οικονομική εκμετάλλευση. Η σκληρή, αυτή, εκμετάλλευση, όλο και σκληρότερη, έφτασε στα άκρα: ο διαβόητος Λεόν Φιεβέ, αναλαμβάνοντας, ως Επίτροπος, την περιοχή -κατόπιν Επαρχία-

του Ισημερινού, αφέθηκε, υπό την κάλυψη του Λεοπόλδου, να επιδίδεται σε ωμότητες, σε φρικαλεότητες -εκτελέσεις, κομμένα κεφάλια, πυρπολήσεις, λεηλασίες, ξεχερσώματα χωραφιών...- έως και να διατάξει, για όσους ντόπιους δεν προσκόμιζαν την απαιτούμενη ποσότητα καουτσούκ -πολλά παιδιά ανάμεσά τους-, να τους ακρωτηριάζουν το δεξί χέρι -χιλιάδες κομμένα χέρια,
σωροί τα κομμένα χέρια... Συγκλονιστικά, μέσα στη λυρικότητά τους, χωρίς να τους λείπει το χιούμορ, τα κείμενα του Ερίκ Βουιγιάρ. Ο Φοστέν Λινιεκουλά, ταγμένος στην αναδίφηση του κρυμμένου για πολλές δεκαετίες φρικτού παρελθόντος της πατρίδας του, θέλησε, βαθύτατα επηρεασμένος, να τα φέρει στη σκηνή: τρεις κονγκολέζοι καλλιτέχνες επί σκηνής -ένας ηθοποιός που εκφωνεί τα κείμενα, μία τραγουδίστρια που διανθίζει την παράσταση με ντόπια τραγούδια και ο ίδιος ο χορογράφος που χορεύει. Αλλά πιστεύω πως ο Φοστέν Λινιεκουλά, θέλοντας να δώσει έμφαση στο κείμενο -ακούγονται τα τρία τέταρτα του βιβλίου- έχασε τις ισορροπίες. Το τραγούδι και, κυρίως, ο -ελάχιστος- χορός απλώς συμπληρώνουν το παραστασιακό αποτέλεσμα που καταλήγει σε κάτι σαν audio book ενώ από τους διοργανωτές έχει καταταχτεί κάτω από τη βινιέτα «χορός». Ένοιωσα να παρακολουθώ μία -συγκλονιστική, ούτως ή άλλως-
πανεπιστημιακή παράδοση για την ιστορία του Κονγκό -με δυσκολία, καθώς, επιπλέον, οι υπέρτιτλοι ήταν και πολύ πυκνοί και, λόγω φωτισμών, δυσδιάκριτοι- διανθισμένη με κάποια τραγούδια και λίγο χορό και με ένα δυνατό φινάλε. Περίμενα κάτι περισσότερο. Διαφορετικά, θα μπορούσα μόνο να διαβάσω το βιβλίο του Βουιγιάρ (Φωτογραφίες: Ορέστης Σερέφογλου).

(Διαφωτιστικό, κυρίως μέσα από τα μεταφρασμένα αποσπάσματα μιας συνέντευξης του χορογράφου, το έντυπο πρόγραμμα της παράστασης -δωρεάν, δίγλωσσο -ελληνικά και αγγλικά ως προς τις βασικές του πληροφορίες. Το βιβλίο «Κονγκό» του Ερίκ Β(ο)υιγιάρ κυκλοφορεί, μεταφρασμένο στα ελληνικά από τον Γιώργο Φαράκλα -Εκδόσεις «Πόλις», 2018. Με το ίδιο θέμα παίζεται -για δεύτερη σεζόν, φέτος στο θέατρο «Faust», κάθε Πέμπτη- και το έργο «Leopold ή Κόβοντας τα δάχτυλα του κοινού» του Θανάση Τριαρίδη, από την ομάδα «ex-anima» και σε σκηνοθεσία Μαρίας Τσομπανάκου).

«Στέγη» Ιδρύματος Ωνάση / Κεντρική Σκηνή, 14 Φεβρουαρίου 2020.

No comments:

Post a Comment