Προς τι; ή Ο φασισμός που κραυγάζει ή Κραυγές και κόπρανα

 

Το Τέταρτο Κουδούνι / Τέτοιες Μέρες, Τέτοια Λόγια… 224 

 

Είδα κι εγώ, στην Εναλλακτική Σκηνή της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, το «Σαλό, 120 ημέρες στο Σόδομα», σε μετάφραση, δραματουργία και διασκευή για το θέατρο Άρη Mπινιάρη -που υπογράφει και τη σκηνοθεσία- και Έλενας Τριανταφυλλοπούλου του σεναρίου που έγραψε ο Πιερ Πάολο Παζολίνι για την ομότιτλη ταινία του (1975). Και αναρωτήθηκα. Γιατί; Προς τι; Ποιος ο λόγος αυτής της επιλογής;

Σήμερα ξέρουμε, πια, πολύ καλά τι έχει διαπράξει ο φασισμός και πώς το έχει διαπράξει. Και ξέρουμε τι ονειρεύονται και τι επιθυμούν οι νοσταλγοί του. Είναι αποτελεσματικό να δείχνεται τόσο κραυγαλέα η βία που ασκεί, οι σεξουαλικές διαστροφές που επιβάλλει -βιασμοί, σοδομισμοί, παιδεραστίες, ταπεινώσεις, εξευτελισμοί, αηδιαστικές πρακτικές, βασανιστήρια, δολοφονίες…; Αυτό που εισέπραξα είναι μια παράσταση προς εντυπωσιασμό, που βέβαια, όσο δουλεμένη κι αν είναι, δεν πείθει με την «αναπαράσταση» επί σκηνής βιασμών, αυνανισμών, κοπροφαγίας…

Αυτά, τοποθετημένα απ’ τον Παζολίνι στη Δημοκρατία του Σαλό -επίσημα Ιταλική Κοινωνική Δημοκρατία-, το κράτος-μαριονέτα που εγκαθίδρυσαν, με τον Μουσολίνι, και πάλι, επικεφαλής, οι Γερμανοί του Τρίτου Ράιχ, το 1943, στην Βόρεια Ιταλία, μετά την εισβολή των Συμμάχων στην Σικελία και τη διάλυση του Βασιλείου της Ιταλίας, και που διατηρήθηκε μέχρι το 1945 και την κατάρρευση του Άξονα, και συνδεμένα με τους απεγνωσμένους τελευταίους σπασμούς του φασιστικού καθεστώτος, σήμερα φαίνονται και ηχούν απλοϊκά.

Ο άμεσος συνειρμός μου ήταν η συγκλονιστική ταινία (2015) του Ούγγρου Λάζλο Νέμες «Ο γιος του Σαούλ»: ένας Εβρέος, έγκλειστος στο Άουσβιτς, όπου τίποτα το τρομακτικό δε βλέπουμε αλλά όλα μας επιβάλλονται μέσα από μακρινούς ήχους και μέσα απ’ τους εξοντωτικούς ρυθμούς. Αυτό είναι και το πιο τρομακτικό… Εδώ, οι κραυγές και τα ουρλιαχτά σα να προσπαθούν να μας πείσουν για το αυταπόδεικτο: «πόσο κακός» είναι ο φασισμός.

Στην παράσταση του Άρη Μπινιάρη, όσο τολμηρή, όσο καλοφτιαγμένη κι αν είναι, με τις εξαιρετικές μουσικές του Τζεφ Βάγγερ να κυριαρχούν, το στιλιζάρισμα οδηγεί -εμένα, τουλάχιστον, οδήγησε- σε μια αποδυνάμωση του τρόμου.

Και μια παρατήρηση: το τέταρτο στον ντε Σαντ πρόσωπο της διεφθαρμένης, έκφυλης εξουσίας, ο Επίσκοπος, απουσιάζει απ’ τη διασκευή. Έχει, προφανώς, κι η τόλμη τα όριά της...(Φωτογραφίες: Γιώργος Καλκανίδης).