Στο Φτερό / «Τραβιάτα» υπαίθρου

«Τραβιάτα» του Τζουζέπε Βέρντι, λιμπρέτο (Αλεξάντρ Ντιμά, γιος) Φραντσέσκο Μαρία Πιάβε / Μουσική διεύθυνση: Λουκάς Καρυτινός. Σκηνοθεσία: Κωνσταντίνος Ρήγος.

Παρίσι του 1850. Ο νεαρός Αλφρέντο Ζερμόν, γόνος μεγαλοαστικής οικογένειας της Προβινγκίας, είναι ερωτευμένος με την, επίσης νεαρή, Βιολέτα Βαλερί, λαμπερή εταίρα πολυτελείας της εποχής, που την έχει προσβάλει η φυματίωση αλλά το κρύβει. Όταν συναντηθούν στο πολυσύχναστο σαλόνι της, όπου τον φέρνει κοινός φίλος τους, και σμίξουν, στην καρδιά της Βιολέτα γεννιέται

η ελπίδα ότι ο Αλφρέντο μπορεί να τη λυτρώσει από τη ζωή που κάνει. Και τον ερωτεύεται. Θα απομονωθούν σε ένα εξοχικό, έξω από το Παρίσι. Εκεί ο Αλφρέντο θα μάθει από την καμαριέρα της 

ότι η Βιολέτα, χωρίς πόρους πια, ξεπουλάει ό,τι έχει και δεν έχει για να ζήσουν. Ενώ ο Τζόρτζιο Ζερμόν, ο πατέρας του που έρχεται να τη συναντήσει κρυφά, πιστεύει, πριν μάθει την αλήθεια, το αντίθετο -ότι τη ζει ο γιος του. Όταν τη μάθει, την εκτιμάει.  Θα της ζητήσει, όμως, μία θυσία: να αφήσει τον Αλφρέντο, γιατί η κακή της φήμη θα καταστρέψει το γάμο της κόρης του. Η Βιολέτα θυσιάζεται: αν και τον αγαπάει, τον εγκαταλείπει, χωρίς να του εξηγήσει τον

πραγματικό λόγο, και ξανασμίγει με τον προηγούμενο «προστάτη» της, τον Βαρόνο Ντουφόλ. Ο Αλφρέντο ορκίζεται εκδίκηση. Την εξευτελίζει δημόσια, στη διάρκεια ενός χορού, στο σαλόνι της Φλόρα, φίλης της. Ο Βαρόνος τον καλεί σε μονομαχία. Η Βιολέτα, στο τελευταίο στάδιο της αρρώστιας της πια, δέχεται ένα γράμμα συγγνώμης από τον πατέρα Ζερμόν που της γράφει ότι στη μονομαχία ο Βαρόνος τραυματίστηκε. Και ότι ο ίδιος ομολόγησε την αλήθεια για τη θυσία της στον Αλφρέντο που σπεύδει κοντά της. Αλλά, όταν φτάσει στο δωμάτιό της, καθώς και ο πατέρας του, είναι αργά: η Βιολέτα ξεψυχάει στα χέρια του. Στην «Τραβιάτα» του («Παραστρατημένη», 1853), ένα από τα μεγαλοφυή αλλά και 

λαϊκής απήχησης αριστουργήματά του, ο Τζουζέπε Βέρντι έχει μεταποιήσει σε όπερα, με λιμπρέτο του Φραντσέσκο Μαρία Πιάβε, το κλασικό μελόδραμα-απαύγασμα του ρομαντισμού του Αλεξάντρ Ντουμά «Η κυρία με τις καμέλιες» (1852), μεταφορά, από τον ίδιο, στη σκηνή, του ομώνυμου, με αυτοβιογραφικά στοιχεία -η ηρωίδα ήταν πρόσωπο υπαρκτό-, μυθιστορήματός του (1848). Επιμένω: η «Τραβιάτα» είναι μία

όπερα που δεν ταιριάζει στο Ηρώδειο με τον ρομαϊκό, καταδυναστευτικό τοίχο και τη στενή, σαν πασαρέλα, σκηνή. Ο Κωνσταντίνος Ρήγος που υπογράφει τη σκηνοθεσία ανέλαβε, με συνεργάτιδα αρχιτέκτονα την Μαίρη Τσαγκάρη, και τα σκηνικά -έξοχα φωτισμένα από τον Χρήστο Τζιόγκα. Το αποτέλεσμα, κατά τη γνώμη μου, μία παράσταση που δεν είναι γεννημένη αλλά φυτεμένη στο χώρο, στριμωγμένη, χωρίς τις ευκολίες μιας κλειστής

σκηνής, με τους τεχνικούς ορατούς να μετακινούν τα σκηνικά για τις αλλαγές, με τους βινίλ καναπέδες και τους κάκτους από νέον να συγκρούονται μετωπικά με τις ρομαϊκές πέτρες. Δύο ασύμβατες, πολύ καλόγουστες κρεβατοκάμαρες, που στο τέλος τις σμίγουν, έχουν τοποθετηθεί στη σκηνή, εκατέρωθεν ενός τεράστιου, στενόμακρου τραπεζιού. Γύρω από το τραπέζι διαδραματίζονται -χωρίς να λείπουν οι παράλληλες δράσεις- η πρώτη πράξη και η δεύτερη σκηνή της δεύτερης -όπου το σαλόνι της Φλόρα μετατρέπεται σε καμπαρέ «Flora’s»-, με

τη χορωδία να στριμώχνεται άβολα ενώ, στην πρώτη, η ένθετη «μοναχική» σκηνή των δύο ερωτευμένων διεξάγεται με τη χορωδία και τους δευτεραγωνιστές να γυρίζουν πλάτη για να απομονωθεί το ντουέτο, καθώς δεν υπάρχει σκηνική δυνατότητα και χρόνος για να βγουν και να επανέλθουν. Ο Κωνσταντίνος Ρήγος, που έχει και την ευθύνη της χορογραφίας, πρόσθεσε πολύ χορό στην παράσταση -και έτσι την κινεί περισσότερο και καλώς κάνει- καθώς και μία χορεύτρια-alter ego της Βιολέτα, που εκφράζει την εσωτερική αλήθεια της, ενώ, στο φινάλε, ο θάνατος της νέας που τόσα υπέφερε δίνεται ως ανάληψη/εξιλέωση, με το νεκροκρέβατό της να υψώνεται/εξυψώνεται. Δεν αρνούμαι πως υπάρχουν καλές στιγμές αλλά το παραστασιακό αποτέλεσμα μου φάνηκε εγκεφαλικό και, αν προσθέσω και τα βίντεο του Βασίλη Κεχαγιά, βαρυφορτωμένο.

Και δεν κατάλαβα τι σημαίνουν το, μισοκρυμμένο στην μία άκρη της σκηνής, μνημειακό κεφάλι αγάλματος και στην άλλη το ριγμένο, επίσης μνημειακό, κομμένο χέρι με τον πυρσό από το... Άγαλμα της Ελευθερίας. Τα κοστούμια της Ιωάννας Τσάμη, συνδυασμός εποχής της όπερας και του σήμερα, τα βρήκα άνισα: μερικά, όπως της Βιολέτας και της χορωδίας -όλα σε μαύρο- καλόγουστα έως εξαιρετικά, κάπως σε κραυγαλέα χρώματα των χορευτών-καρναβαλιστών, να βγάζουν μάτι το παγιετέ σακάκι με τις κόκκινες 

αποχρώσεις α λα Φλωρινιώτης (!) του Αλφρέντο στη σκηνή του «Flora’s» και το ανάλογο κοστούμι του Βαρόνου Ντουφόλ... Η εξεζητημένη γαλάζια περούκα, συνδυασμένη με φάνσι σκελετό γυαλιών, της καμαριέρας Ανίνα, δυσερμήνευτη. Ο Λουκάς Καρυτινός, που διηύθυνε την ικανοποιητική Ορχήστρα της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, κατέχει το βερντιάνικο ύφος αλλά εντόπισα, κυρίως στην πρώτη πράξη, κάποιες δυσκολίες συμπόρευσης με τους τραγουδιστές και με την -καλή- Χορωδία της Λυρικής (διεύθυνση Αγαθάγγελος Γεωργακάτος). Από τους μικρότερους ρόλους δεν ξεχώρισα κάποιον. Ο Χάρης Ανδριανός, φωνητικά άρτιος, υποκριτικά υπερβάλλει. Βρήκα φωνητικά μέτριο, σκηνικά σβησμένο, υποκριτικά άχρωμο και σε ανύπαρκτη χημεία με την Βιολέτα τον Αλφρέντο του μετακλημένου αλβανού τενόρου

Σαϊμίρ Πίργκου. Και απόρησα με τη μετάκληση, όταν η Λυρική έχει στο δυναμικό της τενόρο καλύτερο. Η Κουβανέζα/Αμερικανίδα σοπράνο Λιζέτ Οροπέσα έχει την εμφάνιση και την -πολύ καλή- φωνή για να κάνει Βιολέτα. Αλλά, προσωπικά, εισέπραξα μία εξωτερική αντιμετώπιση του ρόλου -δεν ήταν η Βιολέτα, έπαιζε την Βιολέτα, χωρίς να την απογειώνει. Θα με άφηνε αδιάφορο, αν δεν υπήρχαν το «Dite alla giovine…» («Πείτε στη νέα...») -η άρια της Βιολέτα στην πρώτη σκηνή της δεύτερης πράξης- και η ερμηνεία της σε ολόκληρη την τρίτη και τελευταία πράξη που ένοιωσα να εκπορεύονται -επιτέλους!- από τα σπλάχνα της και να δικαιώνουν το ρόλο. Από την παράσταση, όμως, κυρίως, κρατώ τον Τζόρτζιο Ζερμόν του Δημήτρη Πλατανιά. Παρουσία με κύρος, ο βαρύτονός μας τραγούδησε έξοχα, με υψηλή τεχνική και βαθύ συναίσθημα, αβίαστα, εκμεταλλευόμενος το μοναδικό βελούδινο φωνητικό μέταλλο που διαθέτει, για να αποθεωθεί, δικαίως, από

το κοινό μετά την άρια «Di Provenza il mar, il suol...» («Της Προβινγκίας η θάλασσα, το χώμα...») στην πρώτη σκηνή της δεύτερης πράξης, όπου το δέσιμό του με την Λιζέτ Οροπέσα ήταν έξοχο. Μία παράσταση που χειροκροτήθηκε θερμά -η «Τραβιάτα», εξάλλου, είναι δημοφιλής... Προσωπικά τη βρήκα μέτρια (Φωτογραφίες: 1,2,3,4,5,6,7,8,11,12 Ανδρέας Σιμόπουλος, 9 Χάρης Ακριβιάδης, 10 Δημήτρης Σακαλάκης).

(Χορταστικό και διαβαστερό, όπως συνήθως, το έντυπο πρόγραμμα της παράστασης -υπεύθυνος έκδοσης Νίκος Α. Δοντάς. Το ιδιαίτερό του: το κείμενο «Camelias para los muertos» της Ρούλας Γεωργακοπούλου -με το απολύτως προσωπικό της ύφος και, όπως πάντα, με χιούμορ).

Ωδείο Ηρώδη του Αττικού, Εθνική Λυρική Σκηνή, Κύκλος «Ιταλικής Όπερας», Φεστιβάλ Αθηνών, 27 Ιουλίου 2019.