Όταν ο Στρατηγός φοράει κίτρινα σώβρακα

Το έργο. Στρατηγός ε.(ν) α.(ποστρατεία) Σόλων Καραλέων: ήρως πολέμου, διορισμένος γενικός διευθυντής δημοσίου οργανισμού, έντιμος, δίκαιος και αντικομμουνιστής. Ακριβώς όπως έπρεπε να είναι στη σκηνή ένας στρατηγός της πρώτης μετεμφυλιοπολεμικής περιόδου… Στενός συνεργάτης του στον οργανισμό, ο Αντώνης, ο κουνιάδος του. Μεγάλη λέρα ο Αντώνης. Κλέβει αβέρτα κάτω από τη μύτη του στρατηγού με τη βοήθεια και άλλων υπαλλήλων _ ολόκληρη συμμορία καταχραστών. Και τον καλύπτει η Κυρία Στρατηγού αδελφή του _ η Λία. Που τα ξέρει όλα αλλά… μόκο. Όσο για τη γυναίκα του, την Λέλα, μπορεί να είναι αρκούντως χαζή αλλά κάτι έχει αρχίσει να αντιλαμβάνεται. Πώς δικαιολογούν τα μεγάλα τους έξοδα; Ο Αντώνης και η Λία έχουν αναγάγει σε λεφτά ένα θείο που έχουν στην Αμερική και ισχυρίζονται πως παραγεμίζει τα γράμματά που τους στέλνει _ ανύπαρκτα, ο Στρατηγός δεν τα βλέπει ποτέ _ με δολάρια.

Αλλά έχει ο καιρός γυρίσματα. Ο θείος, που δεν είχε επαφή μέχρι τότε μαζί τους, στέλνει γράμμα στην Λία μέσω Στρατηγού. Όταν το μαθαίνουν, τα λαμόγια πανικοβάλλονται με τη σκέψη ότι ο Στρατηγός θα το ανοίξει και θα καταλάβει από τα συμφραζόμενα. Αλλά ο καλός Θεός, που αγαπάει τον κλέφτη, βάζει το χέρι του και ο Στρατηγός χάνει το πορτοφόλι του όπου, εκτός από ολόκληρο το μισθό του, βρίσκεται και το γράμμα.

Κατόπιν, όμως _ ο καλός Θεός που αγαπάει και το νοικοκύρη _, μετανοεί και… ανανήφει: το πορτοφόλι το βρίσκει ο Τιμολέων Λάμπρου. Ένας σχολαστικά τίμιος και ειλικρινής άνεργος που έχει απολυθεί από κάμποσες δουλειές λόγω ακριβώς αυτών των ιδιοτήτων του. Ο οποίος το επιστρέφει ως έχει. Η Λία καταφέρνει να εξαφανίσει το γράμμα πριν ο Στρατηγός το διαβάσει _ ο θείος τους, φτωχαδάκι, τους ζητάει λεφτά για να γυρίσει να πεθάνει στην πατρίδα… _ ενώ ο Στρατηγός προσφέρει δουλειά κοντά του στον Μεγάλο Τίμιο Τίμο. Ο οποίος δεν θα αργήσει να αντιληφθεί τις λαμογιές του Αντώνη. Κατεβάζει τα ποτηράκια του _ διότι, δειλός ων, μόνο αν πιει καταφέρνει να πει την αλήθεια _ και εν τω μέσω της νυκτός εμφανίζεται στου στρατηγού και κάνει τις αποκαλύψεις του.

Ο Αντώνης θα τον κατηγορήσει ως βαλτό αναρχοκομμουνιστή και _ φωνάζει ο κλέφτης… _ θα τον παραδώσει στην αστυνομία. Αλλά ο Διοικητής του Αστυνομικού Τμήματος όπου κρατείται ο Τίμος θα αντιληφθεί _ όπως έπρεπε να συμβαίνει στη σκηνή με όλους τους αστυνομικούς την εποχή αυτή… _ την αλήθεια. Θα βουτήξει Αντώνη και συνεργάτες και θα αφήσει ελεύθερο τον Τίμο. Ενώ η Λία _ που είχε αποπειραθεί να τον πλευρίσει και να τον δελεάσει με χρήματα _, ως κατά βάθος τίμια, θα εξομολογηθεί όλη την αλήθεια στον Στρατηγό. Στην τελευταία σκηνή _ πολύ καλό και ασυνήθιστο φινάλε _ ο Τίμος θα εμφανιστεί και πάλι πιωμένος στο σπίτι τους: έχει κι άλλα να πει. Για την κυρία αυτή τη φορά...

Ο Δημήτρης Ψαθάς με το «Φωνάζει ο κλέφτης» έχει γράψει (1958) _ μέσα στο πλαίσιο που επιβάλλουν οι αστικοί θίασοι και το αστικό κοινό της εποχής _ μία από τις καλύτερες κωμωδίες του: πολύ καλά δομημένη, με εξαιρετική αίσθηση της δραματικής οικονομίας, με το οξύ, δηκτικό του χιούμορ να περνάει έξυπνα στους διαλόγους, με ρόλους στέρεους και με ένα χαρακτήρα _ ο τίμιος, ειλικρινής αλλά δειλός που πίνει για να πάρει κουράγιο και να μιλήσει _ που δεν είναι ίσως πρωτότυπος αλλά έχει επιδέξια σχεδιαστεί και αποδεικνύεται ιδιαίτερα ανθεκτικός. Όπως και το έργο που, με τις σημερινές συνθήκες, απέκτησε ξαφνικά επικαιρότητα.

Η παράσταση. Ο σκηνοθέτης Βασίλης Μυριανθόπουλος έστησε μία παράσταση με πολύ καλούς ρυθμούς αλλά χωρίς μεγάλη προσοχή στη λεπτομέρεια και με ευκολίες που αυξάνονται όσο η παράσταση εξελίσσεται: κοντά στον μέσο όρο των παραστάσεων που στήνουν συνήθως αβασάνιστα οι σκηνοθέτες μας πάνω στις παλιές ελληνικές κωμωδίες, πιστεύοντας πως δεν θέλει και τόσο ψάξιμο το πράγμα. Πολύ κοινότοπες οι μουσικές επιλογές που ανέλαβε ο ίδιος.

Η Άση Δημητρολοπούλου έχει κάνει συμπαθητικά και λειτουργικά σκηνικά, διεκπεραιωτικά φωτισμένα από τον Στράτο Κουτράκη, αλλά τα κοστούμια που συνυπογράφουν με την Ελένη Δουνδουλάκη ξεφεύγουν σε επιθεωρησιακές υπερβολές _ για παράδειγμα, είναι δυνατόν η Λία να επισκέπτεται το Αστυνομικό Τμήμα μ’ αυτό το φόρεμα και μ’ αυτό το καπέλο με φτερά; Ή η ρόμπα της να θυμίζει «Κόκκινα φανάρια»; Ή ο Στρατηγός να φοράει μακρύ σώβρακο σε χρώμα κατακίτρινο;

Η διανομή. Την παράσταση θα τη βοηθούσε μια πιο λαμπερή διανομή. Η Υρώ Μανέ ξέρει πολύ καλά πλέον να ρίχνει την κωμική ατάκα αλλά έχει στόφα _ ειδικά με τον τρόπο που εκφέρει το λόγο της _ καρατερίστας και όχι κωμικής ντάμας με πρωταγωνιστικό εκτόπισμα, που απαιτεί ο ρόλος της Λίας _ ας μην ξεχνούμε πως έχει γραφτεί για την Μαίρη Αρώνη. Επιπλέον καμωνόταν το ρόλο, δεν ήταν ο ρόλος. Θαμπό και κάπως ζορισμένο βρήκα τον ικανό, πάντως, Παύλο Ορκόπουλο – Στρατηγό. Ο Δημήτρης Μακαλιάς είναι ιδιαίτερα ταλαντούχος. Αλλά τυπίστας. Του πάνε «ειδικοί» ρόλοι. Ο Τιμολέων όχι. Εκτός του ότι είναι πολύ νέος για το ρόλο, τον έπαιξε με οξύτητα, με κίνηση νευρόσπαστου και με φωνή κινούμενου σχεδίου _ σαν μαριονέτα, σαν κουρδιστό παιχνίδι. Και με μια απεγνωσμένη προσπάθεια να κλέψει την παράσταση. Την έκλεψε. Αλλά, ίσως, θα πρέπει στο μέλλον να σκεφτεί πιο ουσιαστικά, πέρα από τις ευκολίες του. Βρήκα με αδυναμίες τον Δημήτρη Φραγκιόγλου και τον Σταύρο Μερμήγκη. Συμπαθέστερες σκηνικά, η Μαρία Γίτσα και, κυρίως, η Χρύσα Κλούβα.

Το συμπέρασμα. Ούτε κρύο ούτε ζέστη: μέσος όρος παράστασης ΔΗΠΕΘΕ.

Κηποθέατρο Παπάγου, Δημοτικό Περιφερειακό Θέατρο Ρούμελης, 25 Σεπτεμβρίου 2013.