July 5, 2012

Όταν ολόκληρη Επίδαυρος έκανε «τσις» στον Καρακατσάνη


Το Τέταρτο Κουδούνι / 5 Ιουλίου 2012
 

To «Insenso» του Δημήτρη Δημητριάδη, μια άρια χωρίς μουσική, εμπνευσμένο απ’ το «Senso» του Λουκίνο Βισκόντι φτάνει _ Σάββατο, Κυριακή, Δευτέρα _ στο Φεστιβάλ Αθηνών σε σκηνοθεσία Μιχαήλ Μαρμαρινού. Με τη μορφή κοράλ. Να μην ξεχάσουμε, όμως, πως το πρώτο του ανέβασμα έγινε μόλις τον περασμένο Μάιο _ παίχτηκε για καμιά εικοσαριά μέρες αλλά πρόλαβα να το δω _ στο μπαρ «Nixon» σε σκηνοθεσία Εμμανουήλ Κουτσουρέλη. Σ’ εκδοχή για δυο «φωνές»: μια ενδιαφέρουσα λιτή, αυστηρή, «μοναστηριακή» παράσταση. Με δυο νέες, εξαιρετικά, πάντως, διδαγμένες ηθοποιούς, την Σταματίνα Παπαμιχάλη και την Μαρίζα Τσάρη.


«[…] Γιατί να ανεβάσω εγώ ένα έργο στην Επίδαυρο
και όχι κάποιος έλληνας σκηνοθέτης; Ή ακόμα καλύτερα μια νέα ελληνίδα σκηνοθέτις; Δώστε σ’ εκείνους την Επίδαυρο! Εγώ πλησιάζω τα πενήντα, έχω ήδη κάνει αρκετά. Για τη νεότερη γενιά ανησυχώ. Κι εσείς δεν πρέπει, εν μέσω κρίσης, ν’ αφήσετε τη νέα γενιά να πάει χαμένη. Φροντίστε τη! Δώστε της όσο περισσότερες ευκαιρίες υπάρχουν, τις χρειάζεται».
Εμβρόντητος έμεινα, όταν το διάβασα. Έτσι απαντάει η διακεκριμένη αγγλίδα σκηνοθέτρια Κέιτι Μίτσελ _ λάτρεψα την «Δεσποινίδα Julie» της που είδαμε απ’ την «Σάουμπίνε» στο Φεστιβάλ Αθηνών _ στην ερώτηση της Ιλειάνας Δημάδη «Αν σας γινόταν πρόταση να σκηνοθετήσετε στο αρχαίο θέατρο της Επιδαύρου, ποιο έργο θα επιλέγατε;», στην ενδιαφέρουσα συνέντευξη που της έκανε στο «Αθηνόραμα».
Τι λέτε, κυρία Μίτσελ μου; Τι λέτε τώρα; Πώς τολμάτε; «Εγώ πλησιάζω τα πενήντα, έχω ήδη κάνει αρκετά»; Αν είναι δυνατόν; Πού ακούστηκε αυτό στην Ελλάδα και πότε; Ποιος είπε ποτέ στον τόπο αυτό «έχω κάνει αρκετά»; Ανήκουστο! Που εδώ και στα ογδόντα να φτάνουν οι άνθρωποι του θεάτρου μας _ τις εξαιρέσεις να σας τις μετρήσω στα δάχτυλα του ενός χεριού και μην πιάσω τους πολιτικούς… _, και στα ενενήντα, όχι δε λένε τέτοιες κουβέντες, όχι δεν παραμερίζουν για κανέναν νέο, όχι κανέναν νέο δε νοιάζονται ή δε φροντίζουν, αν δεν είναι του «κύκλου» τους, αλλά κι όταν κάτι ανατεθεί σε κάποιον νεότερο διαμαρτύρονται, στέλνουν επιστολές, γράφουν σε εφημερίδες, διεκδικούν, πέφτουν να τον φάνε, τον συκοφαντούν, τον λοιδορούν, λυσσάνε. Αφήστε πια για τους ξένους που έρχονται να σκηνοθετήσουν στην Επίδαυρο… Για δοκιμάστε, κυρία μου...


Ενδιαφέρον και ενισχυμένο και προσεγμένο το καλοκαιρινό πρόγραμμα που ανακοίνωσε η Τεχνόπολις του Δήμου Αθηναίων _ κάτι γίνεται εκεί. Αλλά όχι και Φεστιβάλ ΤσίρκΟ που διαβάζω στο σχετικό δελτίο Τύπου. Έλεος! Το τσίρκο, του τσίρκΟ; Ε, όχι! Το τσίρκο, του τσίρκΟΥ: δεκαετίες τώρα πολιτογραφημένο στα ελληνικά.


Από ηθοποιούς καλούς έως και σπουδαίους,
έλλειψη δεν είχαμε ποτέ στην Ελλάδα. Ούτε έχουμε. Θεατρίνους με κεφαλαίο το Θήτα, με την έννοια του φυσικού φαινομένου και με τα όσα συνεπάγεται η έννοια αυτή, ένα μόνον είχαμε τις τελευταίες δεκαετίες. Τον Θύμιο Καρακατσάνη. Μας άφησε κι αυτός, δεν απόμεινε κανένας.
Του Θύμιου Καρακατσάνη πολλά θέλω να ξεχάσω. Απ’ τις τελευταίες παραστάσεις του μέχρι διάφορα απ’ αυτά που, κατά καιρούς, δήλωνε σε ραδιόφωνα και τηλεοράσεις. Έχω, όμως, να κρατήσω και πολλά. Πάνω απ’ όλα _ σα φυλαχτό _ τρεις στιγμές. Μεγάλες για μένα στιγμές. Ανεξάλειπτες απ’ τη μνήμη. 

1971, τότε θέατρο «Αλάμπρα», θίασος Φέρτη – Καλογεροπούλου, «Επιθεωρητής» του Γκόγκολ. Ο Καρακατσάνης Διοικητής απολαυστικός, σπαρταράει απ' τα γέλια ο κόσμος κάτω, εκείνος έρχεται μπροστά, στο προσκήνιο, κι απευθύνεται στο κοινό: «Γιατί γελάτε, βρε; Με τα μούτρα σας γελάτε!» _ και το γέλιο γίνεται αμήχανο, παγώνει. 
1988, τότε θέατρο «Μινώα», «Στέλιος» του Γιάννη Ξανθούλη. Ο Καρακατσάνης, σε οίστρο αυτοσχεδιαστικό, εντοπίζει έναν δεκτικό ηλικιωμένο θεατή και δεν ξέρω πώς, καταφέρνει και τον παρασύρει πάνω στη σκηνή. Για ποιο λόγο; Μα για να «κάνουν» μαζί _ ναι! _ το τρένο: «τσαφ - τσουφ, τσαφ – τσουφ, τσαφ - τσουφ». 
1999, Επίδαυρος, «Θεατρική Διαδρομή», «Θεσμοφοριάζουσες». Ο Καρακατσάνης, Μνησίλοχος ντυμένος γυναίκα, «προσπαθεί να κάνει τσίσα του» _ προσθήκη βέβαια. «Δυσκολεύεται»: «Τσις, τσις…» . Και, ναι, συμπαρασύρει ολόκληρο _ ΟΛΟΚΛΗΡΟ! _ το φισκαρισμένο κοίλο να τον «υποβοηθήσει»: «τσις, τσις…», όλοι μαζί. Χιλιάδες κόσμος, ολόκληρη η Επίδαυρος, «τσις, τσις…».


«Στην κυριολεξία
μέσα από αυτόν άρχισα να απομακρύνομαι από τον κλασικισμό και από όλη αυτή την παράδοση τη μεταφυτευμένη στο ελληνικό θέατρο και στην ελληνική σκέψη γενικότερα από την Κεντρική Ευρώπη» λέει ο διεθνής σκηνοθέτης μας Θεόδωρος Τερζόπουλος σε _ πολύ ενδιαφέρουσα _ συνέντευξη που παραχώρησε στην Αγγελική Μπιρμπίλη και που _ καθυστερημένα _ διάβασα στην «Athens Voice», αναφερόμενος στο δάσκαλο και μέντορά του, όπως ομολογεί, (Ανατολικο)Γερμανό συγγραφέα και σκηνοθέτη Χάινερ Μίλερ.
Σωστά _ συμφωνώ για τα περί κεντροευρωπαϊκοφερμένης παράδοσης στο ελληνικό θέατρο και στην ελληνική σκέψη γενικότερα. Αλλά η ειρωνεία είναι πως κι ο Θεόδωρος Τερζόπουλος ακριβώς το ίδιο ομολογεί: πως το φως μέσα από έναν επίσης Κεντροευρωπαίο το είδε!


Πώς να με σοκάρει πια το «μια σειρά από παραστάσεις – εμπειρία»  και το «σε ένα νοσταλγικό πάρτι – χαβαλές» που είδα πάλι σε εβδομαδιαίο περιοδικό καλλιτεχνικής ενημέρωσης το οποίο εφαρμόζει κανόνες μετα-συντακτικού; Όταν διάβασα στους ελληνικούς υπέρτιτλους της _ αφόρητης για μένα _ «Επιστροφής του Οδυσσέα» της «Σάουμπίνε» στο Φεστιβάλ Αθηνών «πολλά περισσότερα», όταν άκουσα «πολλά περισσότερα» και επί σκηνής στον «Αρχιμάστορα Σόλνες» του Γιάννη Χουβαρδά, όταν άκουσα και στα «πολιτιστικά» της  _ θεωρούμενης και κουλτουριάρικης  _ ΕΡΑ3 «των τριών μείζονων συνθετών» _ όλ’ αυτά μαζεμένα _, είπα: «Ε, πάει, τελειώσαμε πια. Ως γλώσσα. Κι όχι μόνον ως γλώσσα»…


Μ’ ένα παράπονο έμεινε
η οικογένεια του καλού ηθοποιού Τάκη Βουλαλά που ’φυγε απ’ τη ζωή στις 20 Απριλίου. Από μαθητής του πρώτου έτους της δραματικής σχολής του _ 1960 _ στις παραστάσεις του Εθνικού, βασικό στέλεχός του _ πρωταγωνιστής του _ απ’ το 1963 έως το 1997 _ τριάντα επτά ολόκληρα χρόνια απ’ τη ζωή του, τη μισή σχεδόν, να ’χει φάει συνολικά εκεί _, και το Εθνικό Θέατρο ν’ απουσιάσει ΠΑΝΤΕΛΩΣ απ’ την κηδεία του; Ούτε ένα στεφάνι, ούτε δυο λόγια, έτσι για τα μάτια; Εγώ, ντράπηκα όταν το άκουσα. Και δεν είναι, δυστυχώς, η πρώτη φορά...


Προ 50ετίας
Τα Θεατρικά Νέα


Απόψε αρχίζει παραστάσεις
το κηποθέατρο «Νίκου Χατζίσκου» με το «Ρομάντζο της πεντάρας» του Μπέρτολτ Μπρεχτ, που ανεβάζεται σε μετάφρασι Μίτσης Κουγιουμτζόγλου , με σκηνοθεσία Χατζίσκου, σκηνικά και κοστούμια Νίκου Εγγονόπουλου και με τη μουσική του Κουρτ Βάιλ που θα την εκτελή ορχήστρα υπό την διεύθυνσι του Αργύρη Κουνάδη. Τους βασικούς ρόλους του έργου ερμηνεύουν ο Νίκος Χατζίσκος, η Τιτίκα Νικηφοράκη, η Κάκια Αναλυτή, ο Γιάννης Αργύρης, η Μαρία Γιαννακοπούλου, η Αγνή Βλάχου και ο Δημ. Καλλιβωκάς. 5 Ιουλίου 1962.



Η «μόδα» του Μπρεχτ συνεχίζεται και μαζί της, αλλοίμονο, και οι περιπέτειες των έργων του στην Ελλάδα. Το διαπιστώσανε οι θεατές της προχθεσινής «πρώτης» του θεάτρου Χατζίσκου. Στο πρόγραμμα ανεφέρετο η «Όπερα της πεντάρας» ή ακριβέστερα το «Ρομάντσο της πεντάρας», όπως παρουσίασε το έργο του Μπρεχτ ο θίασος. Όσοι όμως έτυχε να το έχουν ιδεί έξω (έχει κάμει το γύρο του κόσμου) ή να το διαβάσουν, αμφιβάλλω αν θα το αναγνώριζαν. Τόσο έχει παραμορφωθή από το ανέβασμα […] (από κριτική του Βάσου Βαρίκα). 10 Ιουλίου 1962.
 
Δημοσιεύτηκε στα «ΝΕΑ»

No comments:

Post a Comment