Στο Φτερό / Ένας Μεγάλος που μας δρόσισε μέσα στον καύσωνα

 

Ντανιίλ Τρίφονοφ: ρεσιτάλ πιάνου

 

Πριν από τέσσερα χρόνια -το 2021- τον γνωρίσαμε από κοντά στην Ελλάδα. Πρωτοήρθε στην Αθήνα συμπράττοντας, στο Ηρώδειο και στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών, με την Κρατική Ορχήστρα Αθηνών, ως σολίστ στο δημοφιλές Δεύτερο Κοντσέρτο για Πιάνο και Ορχήστρα του Ραχμάνινοφ. Και έγινε μία έκρηξη: ένας Μεγάλος πιανίστας. Ένας Μεγάλος ρόσος πιανίστας που αποθεώθηκε. Φέτος, ευτυχίσαμε ο Ντανιίλ Τρίφονοφ να επιστρέψει: Φεστιβάλ Αθηνών, Ηρώδειο, σεμνός, ντροπαλός, αμήχανος... Αλλά με ένα ρεσιτάλ απαιτήσεων αυτή τη φορά. Με το οποίο μας στερέωσε τη φήμη του. Το άνοιξε με μία έκπληξη -για μένα, τουλάχιστον, που δεν το γνώριζα αλλά, σίγουρα, όχι ευρέως γνωστό έργο: Σονάτα για πιάνο αρ. 2 

(1865, πρώτη έκδοση 1900 ως μεταθανάτιο έργο 80) του συμπατριώτη του Πιοτρ Ιλίτς Τσαϊκόφσκι. Ένα υπέροχο, αν και γραμμένο όταν ο Τσαϊκόφσκι ήταν ακόμα σπουδαστής, ρομαντικό, τρυφερό αλλά και δυναμικό κομμάτι που εκδόθηκε μετά το θάνατό του. Απόλυτα συγκεντρωμένος, και ας είχε τόση ζέστη και ας τον εμπόδιζαν τα ενδιάμεσα χειροκροτήματα του άσχετου, στο μεγάλο του μέρος, ελληνικού κοινού (ώσπου κάποιος ακροατής τους φώναξε να συγκρατήσουν τον ενθουσιασμό τους για το τέλος του κομματιού…), βυθισμένος στο έργο, καμπουριασμένος, ώρες-ώρες, σαν να τον ρουφούσε το κλαβιέ, ο Ντανιίλ Τρίφονοφ το ανέδειξε. Στο έπακρον. Για να συνεχίσει με έξι βαλς του Γαλοπολονού Φρεντερίκ Σοπέν -σε μι μείζονα, έργο 70 αρ. 2, έργο 64 αρ. 3 και αρ.1, έργο 34 αρ.2, και σε μι ελάσσονα 1824-1849). Μοναδική η ικανότητά του να εκφράσει το ύφος του κάθε συνθέτη και να περάσει από τον Τσαϊκόφσκι στον Σοπέν -στα βαλς του ανάλαφρος και ενίοτε μελαγχολικός. Το δεύτερο 

μέρος το άνοιξε με ένα κομμάτι που, επίσης, δεν παίζεται συχνά: Σονάτα για πιάνο σε μι ύφεση ελάσσονα, έργο 26 (1949) του Αμερικανού Σάμιουελ Μπάρμπερ -δομή κλασική αλλά ύφος μοντέρνο, δυναμικό και, στο τελευταίο μέρος, εκρηκτικό. Ο πιανίστας και πάλι ανέσυρε τις ποιότητες της Σονάτας στην επιφάνεια υπηρετώντας την. Για να κλείσει το βασικό πρόγραμμα του ρεσιτάλ του και πάλι με Τσαϊκόφσκι: «Ωραία κοιμωμένη», μπαλέτο (1890) αλλά με μεταγραμμένα (πιθανόν 1978) για πιάνο πολλά μέρη του ως σουίτα κοντσέρτου από τον Μιχαήλ Πλετνιόφ, ομότεχνο του Τρίφονοφ, που πρόσφατα έχουμε ακούσει στο Μέγαρο Μουσικής. Μία δυναμική μεταγραφή υψηλής δεξιοτεχνίας  

που απλώς αντλεί  από τη μουσική του Τσαϊκόφσκι καταλήγοντας σε μία απολύτως αυτοτελή σύνθεση, ίσως πιο δημιουργική από τις ανάλογες μεταγραφές του Λιστ. Ο Ντανιίλ Τρίφονοφ με την ντοστογιεφσκική φιγούρα, δεινός δεξιοτέχνης που δεν μένει, όμως, στις «ακροβασίες» αλλά και εμβαθύνει στα έργα που παίζει, αποθεώθηκε και αυτή τη φορά, πιο έντονα μάλιστα, από το κοινό που είχε σχεδόν γεμίσει το Ηρώδειο. Και για να το ευχαριστήσει, ικανοποιημένος αλλά και γενναιόδωρος, έπαιξε όχι ένα, όχι δύο, όχι τρία αλλά τέσσερα -πρωτοφανές!- ανκόρ:  «Βαλς του Σάντο Ντομίνγκο» του 

Δομινικανού Ραφαέλ Μπουλούμπα Λανδεστόι  και «Σπουδή στην σάμπα» του ίδιου συνθέτη, «Γλυκά όνειρα», αρ. 21 από το «Λεύκωμα των παιδιών» του Τσαϊκόφσκι και «Παραλλαγές σε ένα θέμα του Σοπέν» (1938-1954) του Ισπανού Φεδερίκο Μονπόου (από το Πρελούδιο αρ. 7 του Σοπέν). Τέτοια αποθέωση ελάχιστες φορές συνάντησα στο Ηρώδειο. Μεγάλος πιανίστας ο Ντανιίλ Τρίφονοφ! Πολύ Μεγάλος πιανίστας! Από τις κορυφές της εποχής μας. Που μας δρόσισε εν μέσω καύσωνος.

Είναι κρίμα που το Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου, απερίσκεπτα και ανοήτως, προγραμμάτισε το ένα και μοναδικό ρεσιτάλ του την ίδια μέρα με τη μία και μοναδική συναυλία του Θεόδωρου Κουρεντζή και της ορχήστρας του «Utopia» στην Επίδαυρο, συναυλία-μουσικό γεγονός, επίσης, που απευθυνόταν στο ίδιο target group. Κρίμα, επίσης, που η Διεύθυνση Επικοινωνίας και Προβολής του Φεστιβάλ ουδεμία αξιόλογη προβολή επιφύλαξε σ’ αυτό το άλλο φετινό μουσικό γεγονός του (Φωτογραφίες: Έλλη Πουπουλίδου. Στην τελευταία, τα ανκόρ γραμμένα με το χέρι του Ντανιίλ Τρίφονοφ. Θερμές ευχαριστίες στην πολύτιμη Υπεύθυνη Χώρων του Ηρωδείου κ. Καίτη Βαβαλέα που μεσολάβησε).

(Ενημερωτικό το -δίγλωσσο, ελληνικά και αγγλικά-, τετράπτυχο πρόγραμμα του ρεσιτάλ. Εξαιρετικά προσεγμένος ο -δωρεάν- τόμος/πρόγραμμα -γενική επιμέλεια Δήμητρα Κονδυλάκη- με το σύνολο των εκδηλώσεων του Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου, που κυκλοφορεί δωρεάν σε δύο εκδόσεις -στα ελληνικά και στα αγγλικά. Μειονέκτημα, τα μαλακά εξώφυλλα που τον κάνουν εύχρηστο αλλά πολύ εύκολα τσακίζονται και του προσδίδουν μία ευτέλεια). 

(Το ρεσιτάλ παρακολουθήσαμε με εισιτήρια που αγόρασα. Και γράφω, κατ’ εξαίρεση το σημείωμα για εκδήλωση του Φεστιβάλ  από προσωπική ανάγκη και λόγω της σημασίας του συγκεκριμένου γεγονότος).

Ωδείο Ηρώδη του Αττικού, Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου, Κύκλος «Κλασική Μουσική», 19 Ιουλίου 2025.