April 16, 2025

Στο Φτερό / Αύρα θανάτου

 
«Drop Down Community»: συναυλία «Σοστακόβιτς Συμφωνία αρ. 14» / Μουσική διεύθυνση: Μάρκελλος Χρυσικόπουλος. Σολίστ: Θεοδώρα Μπάκα, μέτζο, Τίμος Σιρλαντζής, μπασοβαρύτονος.


Ο Μάρκελλος Χρυσικόπουλος, ο τσεμπαλίστας που εξελίσσεται σε πρώτης γραμμής αρχιμουσικό, διακρίνεται, ανάμεσα στα άλλα, για την ευφάνταστη επιλογή των έργων του ρεπερτορίου του, για τους συνδυασμούς των έργων στα προγράμματά του αλλά και για τον τρόπο της παρουσίασής τους, με τη στήριξη

των συνεργατών του. Αυτή τη φορά  συμμετείχε στο 3ο Φεστιβάλ Λατρευτικής Μουσικής, θεσμό, με ελεύθερη για το κοινό είσοδο, που δημιούργησε, για τις μέρες πριν από το Πάσχα, με καλλιτεχνικό διευθυντή τον καλλιτεχνικό διευθυντή της Γιώργο Κουμεντάκη, η Εθνική Λυρική Σκηνή, σε συνεργασία με το
υπουργείο Πολιτισμού. Και  που φαίνεται να καθιερώνεται, μετά την επιτυχία που, ήδη, είχαν οι δύο προηγούμενες διοργανώσεις: πάνω από 40 συναυλίες, σε περισσότερους από δώδεκα εμβληματικούς χώρους της πόλης -μνημεία, εκκλησίες...-, σε μία βεντάλια που περιλαμβάνει όλα τα είδη της μουσικής, είχαν και φέτος τη μεγάλη ανταπόκριση του κοινού στο πενταήμερο της διάρκειάς τους. Ο Μάρκελλος
Χρυσικόπουλος συμμετείχε, ως αρχιμουσικός, με την πολύ αξιόλογη έως εξαιρετική, όπως αποδείχτηκε, βουλγαρική ορχήστρα δωματίου -έγχορδα και κρουστά- «Drop Down Community», στην εκτέλεση της όχι συχνά παιζόμενης ούτε ιδιαίτερα δημοφιλούς Συμφωνίας αρ. 14 (1969) του Ρόσου Ντμίτρι Σοστακόβιτς. Ενός ιδιότυπου συμφωνικού έργου σε ένδεκα μέρη που το καθένα έχει σολίστα μία μέτζο ή ένα μπάσο ή και τους δύο. Ενός έργου που θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ορατόριο αλλά, τελικά, βαφτίστηκε συμφωνία κατά το πρότυπο Συμφωνιών του Μάλερ. Ο Σοστακόβιτς 




επέλεξε -όλα μεταφρασμένα στα ροσικά- ποιήματα του Ισπανού Λόρκα, του Γάλου Γκιγιόμ Απολινέρ -έξι ποιήματά του-, του γερμανικής καταγωγής Ρόσου  Κιούχελμπέργκερ και  του επίσης γερμανικής καταγωγής, γεννημένου στην
Πράγα, Ρίλκε, που όλα έχουν αναφορές στο θάνατο ή τα διατρέχει μία αύρα θανάτου. Ένα υπέροχο, τελικά, έργο που απλώνεται από τη συγκινητική τρυφερότητα του «Η αυτοκτονία» του Απολινέρ έως το άγριο, αθυρόστομο «Η απάντηση των Κοζάκων Ζαποριζιανών στον Σουλτάνο της Κωνσταντινούπολης» του ίδιου ποιητή. Μουσικές μελαγχολικές, από τις οποίες, όμως, κάποιες στιγμές ξεπετάγεται, ξεσπάει η έντονη ζωικότητα του συνθέτη. Ο Μάρκελλος Χρυσικόπουλος ακολούθησε με σεβασμό τη μουσική


του Σοστακόβιτς -στην εκδοχή του έργου όπου τα ποιήματα επαναμεταφράστηκαν στις πρωτότυπες γλώσσες τους. Δημιούργησε ένα διάφανο θόλο μελαγχολίας, πυροδότησε τις εκρήξεις όπου χρειαζόταν και οδήγησε τρυφερά αλλά με πυγμή το ορχηστρικό σύνολο. Και τους δύο σολίστες. Εξαίρετος ο μπασοβαρύτονος -μπάσος προφόντο, θα έλεγα εγώ, με βαθιές αλλά θερμές νότες- Τίμος Σιρλαντζής, ακόμα καλύτερη η μέτζο Θεοδώρα Μπάκα. Μία βραδιά που θα θυμάμαι (Φωτογραφίες: Ανδρέας Σιμόπουλος).

(Όλες τις συναυλίες του Φεστιβάλ συνόδευε ένα δωρεάν, προσεγμένο, δίγλωσσο -ελληνικά, αγγλικά-, πολύπτυχο με το πρόγραμμά του).

Εθνική Λυρική Σκηνή / «Εναλλακτική Σκηνή», 3ο Φεστιβάλ Λατρευτικής Μουσικής, Υπουργείο Πολιτισμού και Εθνική Λυρική Σκηνή, 15 Απριλίου 2025. 

April 7, 2025

Μελόδραμα ή τραγωδία;

 
Το Τέταρτο Κουδούνι / Τέτοιες Μέρες, Τέτοια Λόγια… 246
 



«Λουτσία ντι Λαμερμούρ» του Γκαετάνο Ντονιτσέτι, σε σκηνοθεσία της Βρετανής Κέιτι Μίτσελ: μια σπουδαία παράσταση που πρωτοπαρουσιάστηκε στο Λονδίνο το 2016 και στην Αθήνα, στο ΚΠΙΣΝ, απ’ την Εθνική Λυρική Σκηνή, ως συμπαραγωγή της με την Βασιλική Όπερα, Κόβεντ Γκάρντεν του Λονδίνου, το 2018, για να επαναληφθεί το 2019 και για τρίτη φορά φέτος, με τη δυναμική


διεύθυνση του Λουκά Καρυτινού τώρα.  
Είδα και τα τρία ανεβάσματα. Κι έγραψα στο totetartokoudouni.blogspot com ήδη στις 21 Μαρτίου 2018 και στις 21 Μαρτίου 2019. Δε θα ’χα να προσθέσω κάτι -η Κέιτι Μίτσελ, με τη μοντέρνα, ευρηματική της αλλά καθόλου επιπόλαιη σκηνοθεσία, κατάφερε να μετασχηματίσει το μελόδραμα σε τραγωδία  


-συγκλονιστική τραγωδία.
Κι η καινούργια διανομή έχει ακολουθήσει με σεβασμό τη γραμμή της: εξαιρετικοί και μοναδικά δεμένες οι φωνές τους η γεννημένη στην Αγγλία αυστραλιανή σοπράνο Τζέσικα Πρατ (άψογη Λουτσία) κι ο ισπανός τενόρος Ισμαέλ Τζόρντι (Εντγκάρντο) αλλά κι οι δικοί μας -ο βαρύτονος Διονύσης Σούρμπης (σε μεγάλη φόρμα Ενρίκο), ο τενόρος Γιάννης Καλύβας (Αρτούρο), ο μπάσος Πέτρος Μαγουλάς (Ραϊμόντο), η μέτζο Ελένη Βουδουράκη (Αλίζα), ο τενόρος Μάνος Κοκκώνης (Νορμάνο)- δεν υστερούν. Μη χάσετε την ευκαιρία να το διαπιστώσετε και οι ίδιοι (Φωτογραίες: Γιάννης Αντώνογλου).

March 21, 2025

Άδυτα, άδυτα, ειστ’ εδώ;

 
Το Τέταρτο Κουδούνι / Τέτοιες Μέρες, Τέτοια Λόγια… 245

«Καυτηριάζει το χάος του ελληνικού θεάτρου»,
«Μας μεταφέρει στα άδυτα του θεάτρου» διάβαζα προκαταβολικά για την παράσταση. Θα το τολμήσουν; Αν ναι, μπράβο τους! Θα τους εκτιμήσω ακόμα περισσότερο. Ξεκίνησα με μεγάλα καλάθια. 
Τελικά, ψάχνοντας για «άδυτα» κι αναζητώντας το «χάος», είδα ένα άτολμο, βιαστικό και μάλλον πρόχειρο κακέκτυπο εράνισμα απ’ «Το σώσε» («Noises Off») του Μάικλ Φρέιν, το «Βίρα τις άγκυρες» των Παπαθανασίου και Ρέππα, γιατί όχι και το γουντιαλενικό «Σφαίρες πάνω απ’ το Μπρόντγουαίη» («Bullets over Broadway»). Ε, merde, alors…

March 15, 2025

Ο πρώτος Άθολ Φούγκαρντ στην Ελλάδα

 

Το Τέταρτο Κουδούνι / Τέτοιες Μέρες, Τέτοια Λόγια… 244

 

Στις 8 Μαρτίου πέθανε, στα 92 του, στο Κέιπ Τάουν, ο Άθολ Φούγκαρντ, ο κορυφαίος θεατρικός συγγραφέας της Νότιας Αφρικής. Ο οποίος θαρραλέα, με τόλμη, με πείσμα είχε αγωνιστεί έμπρακτα κατά του ρατσιστικού καθεστώτος του

απαρτχάιντ της πατρίδας του απ’ την πρώτη στιγμή της καριέρας του και σ’  όλη του τη ζωή, συνεργαζόμενος με μαύρους ηθοποιούς στη σκηνή. 
Στην Ελλάδα έχουν παιχτεί
όχι πολλά έργα του αλλά εκείνο που θέλω να θυμίσω είναι πως ο πρώτος που τον παρουσίασε εδώ ήταν ο ηθοποιός/σκηνοθέτης Τάκης Βουτέρης με το τότε -προκάτοχο του «Θεάτρου των Εξαρχείων» που ίδρυσε κατόπιν- «Θέατρο του Πειραιά», στο

θεατράκι της οδού Αλκιβιάδου 104β, τη σεζόν 1978/1979: ανέβασε «Το νησί» του που ο Φούγκαρντ συνυπογράφει με τους μαύρους ηθοποιούς συνεργάτες του Τζον Κάνι και Ουίνστον Ντσόνα οι οποίοι και έπαιζαν στην πρεμιέρα και, στη συνέχεια, στο εξωτερικό τους δύο ρόλους του έργου -οι ήρωές του, ενώ είναι κρατούμενοι του ρατσιστικού καθεστώτος στις φυλακές ενός νησιού, κρυφά ετοιμάζουν την «Αντιγόνη» του Σοφοκλή βρίσκοντας τις αντιστοιχίες με τη ζωή τους και το περιβάλλον όπου ζουν.

March 4, 2025

Στο Φτερό / Ο Ρέπιν δίνει φτερά στον Σοστακόβιτς και ο Νεστερόβιτς στον Ραχμάνινοφ

 
Κρατική Ορχήστρα Αθηνών: συναυλία «Ο Βαντίμ Ρέπιν ξανά στην Κ.Ο.Α. / Έτος Σοστακόβιτς» / Μουσική διεύθυνση: Μιχάλ Νεστερόβιτς. Σολίστ: Βαντίμ Ρέπιν, βιολί. 
 
 
Κρατούσε την ανάσα του. Το κοινό. Όσο έπαιζε ο Βαντίμ Ρέπιν. Απόλυτη ησυχία. Συγχωρούσες ακόμα και το κινητό που ακούστηκε στην καντέντσα -στο σόλο του, στο τέλος του τρίτου από τα τέσσερα μέρη. Του Κοντσέρτου για βιολί
και  ορχήστρα αρ.1 (1947-1948, πρώτη εκτέλεση 1955) του Ντμίτρι Σοστακόβιτς. Το οποίο ο ρόσος βιολονίστας ερμήνευσε στο πλαίσιο του «Έτους Σοστακόβιτς» -για τα 50 χρόνια από το θάνατό του, το 1975- που έδωσε και το

δεύτερο τίτλο της συναυλίας της Κρατικής Ορχήστρας Αθηνών, με τον Πολονό Μιχάλ Νεστερόβιτς στο πόντιουμ, μαζί με τον πρώτο «Ο Βαντίμ Ρέπιν ξανά στην Κ.Ο.Α.». Σπουδαίος βιολονίστας -και  ήταν μεγάλη χαρά που τον ξανακούσαμε,
δύο χρόνια ακριβώς μετά τη συμμετοχή του ως σολίστ στην πανηγυρική συναυλία για τα 80 χρόνια της Κρατικής Ορχήστρας Αθηνών το 2023. Τότε με Τσαϊκόφσκι, τώρα με Σοστακόβιτς. Ένα έργο της ωριμότητας του συνθέτη, σε τέσσερα μέρη, όπου ο σολίστας περνάει από μία μελαγχολική ατμόσφαιρα σε ένα νευρώδες σκέρτσο, εκτελεί μία τεράστια, ιλιγγιώδη καντέντσα που απαιτεί υπερβατική δεξιοτεχνία -να θυμίσω ότι το έργο γράφτηκε για τον κορυφαίο Νταβίντ Όιστραχ και εκτελέστηκε, για πρώτη
φορά, από τον ίδιο- για να καταλήξει σε ένα σαρωτικό πρέστο. Ο Βαντίμ Ρέπιν, λυρικός αλλά και δυναμικός, δεξιοτέχνης μοναδικός αλλά και με βαθιά μουσικότητα, ανταποκρίθηκε απολύτως στις απαιτήσεις του κοντσέρτου -συγκλονιστικός!-, άξια πλαισιωμένος από την ορχήστρα. Αποθεώθηκε κι ας μη μας χάρισε, δυστυχώς -εμφανώς κατάκοπος-, ανκόρ. Στο δεύτερο μέρος άλλο ένα σπουδαίο ρόσικο μουσικό δημιούργημα, παλαιότερο: η -κάπως παραγνωρισμένη, όπως και όλες οι 
συμφωνίες του- Συμφωνία αρ. 2 (1906-1907, πρώτη εκτέλεση 1908) του Σεργκέι Ραχμάνινοφ. Μία αρτεσιανή πηγή μελωδικών θεμάτων, μεγάλης διάρκειας αλλά καθηλωτική, συναρπαστική -ένα λυρικό αριστούργημα. Η ΚΟΑ, μετά από τις «οξύτητες» και τις έντονες δυναμικές του Σοστακόβιτς, μπήκε, άξια οδηγούμενη από την μπαγκέτα του Νεστερόβιτς στην καρδιά του ύστερου ρομαντισμού απογειώνοντας τη συναυλία. Μία από τις βραδιές της Κρατικής Ορχήστρας που θα θυμόμαστε (Φωτογραφίες: Μαργαρίτα Νικητάκη).

(Χρηστικότατο, όπως πάντα, το δωρεάν έντυπο πολύπτυχο πρόγραμμα-αφίσα της συναυλίας -υπεύθυνη έκδοσης Αλίκη Φιδετζή, σύνταξη κειμένων Τίτος Γουβέλης).

Μέγαρο Μουσικής Αθηνών / Αίθουσα «Χρήστος Λαμπράκης», Κρατική Ορχήστρα Αθηνών, 27 Φεβρουαρίου 2025.
 
(Τη συναυλία παρακολούθησα με πρόσκληση που μου παραχώρησε απευθείας η ΚΟΑ).