«Η δύναμη του πεπρωμένου» του Τζουζέπε Βέρντι. Λιμπρέτο (Σααβέδρα, Σίλερ) Φραντσέσκο Μαρία Πιάβε (συμπληρώσεις Αντόνιο Γκισλαντσόνι) / Μουσική διεύθυνση: Πάολο Καρινιάνι. Σκηνοθεσία: Ροδούλα Γαϊτάνου.
Σεβίλη, μέσα 18ου αιώνα. Ο Ντον Αλβάρο, αριστοκρατικής γενιάς αλλά από το Περού και με ινδιάνικο αίμα, ερωτεύεται την Λεονόρα, κόρη του μαρκίσιου του Καλατράβα ο οποίος τον απεχθάνεται, εκείνη ανταποκρίνεται και αποφασίζουν να κλεφτούν. Τους προλαβαίνει, όμως, ο πατέρας της και στη σύγκρουσή του με τον Αλβάρο, όταν εκείνος, για να δείξει τις ειρηνικές του προθέσεις, πετάει κάτω 
το όπλο του, αυτό εκπυρσοκροτεί και σκοτώνει τον Καλατράβα που καταριέται την κόρη του. Το ζευγάρι χωρίζεται και χάνεται. Ένα χρόνο μετά, σε ένα πανδοχείο ο Κάρλο ντι Βάργκας, αδελφός της Λεονόρα, μεταμφιεσμένος σε φοιτητή και με αλλαγμένο όνομα, ψάχνει τον Αλβάρο και την αδελφή του να τους εκδικηθεί για το θάνατο του πατέρα τους. Η Λεονόρα, που βρίσκεται εκεί, αποκρύπτοντας την ταυτότητά της και ντυμένη άντρας, τον 
αναγνωρίζει και κρύβεται, ενώ από κάποιες κουβέντες, καταλαβαίνει ότι ο Αλβάρο δεν έχει γυρίσει στην Αμερική και, λανθασμένα, πείθεται ότι απλώς την έχει προδώσει. Ταυτόχρονα, η Πρετσιοζίλα, μία όμορφη νεαρή τσιγγάνα, προτρέπει τους άντρες να πάνε όλοι να πολεμήσουν για την απελευθέρωση της Ιταλίας. Η Λεονόρα καταφεύγει σε ένα γειτονικό μοναστήρι όπου αποφασίζει να ζήσει την υπόλοιπη
ζωή της σε ένα ερημητήριο, εντελώς απομονωμένη. Ο ηγούμενος Πατέρας Γκουαρντιάνο στον οποίο εμπιστεύεται την αλήθεια, την προειδοποιεί για τις δυσκολίες που θα έχει να αντιμετωπίσει και την οδηγεί σε μία σπηλιά όπου θα της φέρνει να τρώει ο ίδιος. Στο μεταξύ, στην Ιταλία, ο Αλβάρο, που πιστεύει ότι η Λεονόρα είναι νεκρή και έχει καταταγεί στον ισπανικό στρατό, συναντάει τον Κάρλο που, επίσης, έχει καταταγεί με άλλο όνομα και τον σώζει από την επίθεση δύο δολοφόνων. Συνδέονται με βαθιά φιλία χωρίς ο ένας να γνωρίζει ποιος είναι ο άλλος. Ο Αλβάρο τραυματίζεται βαριά στη μάχη και, 
καθώς κινδυνεύει να πεθάνει, εμπιστεύεται στο φίλο του μία κασετίνα με γράμματα ζητώντας να του υποσχεθεί ότι, αν πεθάνει, θα τα κάψει χωρίς να τα διαβάσει. Ο Κάρλο κάτι υποψιάζεται και ανοίγει την κασετίνα όπου βρίσκει ένα πορτρέτο της αδελφής του. Οπότε καταλαβαίνει ποιος είναι ο φίλος του ο οποίος, τελικά, επιζεί. Όταν ο Αλβάρο συνέρχεται, μονομαχεί με τον Κάρλο που δεν ξεχνάει την εκδίκηση. Τους χωρίζουν και ο Αλβάρο αποφασίζει να κλειστεί σε μοναστήρι. Το μοναστήρι, όπου καταφεύγει ως πατήρ Ραφαήλ, είναι στην Ισπανία και είναι αυτό που κοντά του βρίσκεται το ερημητήριο της Λεονόρα. Ο Κάρλο που το μαθαίνει ορμάει εναντίον του και μονομαχούν. Ο Αλβάρο τον 
τραυματίζει θανάσιμα και τρυπώνει στη σπηλιά της Λεονόρα. Εκεί οι δύο ερωτευμένοι αναγνωρίζονται. Εκείνη τρέχει στον λαβωμένο αδελφό της που, όμως, πριν ξεψυχήσει, τη μαχαιρώνει: η εκδίκηση ολοκληρώνεται. Ο Αλβάρο έχει τιμωρηθεί (Στην πρώτη εκδοχή του έργου ο Αλβάρο πέφτει σε έναν κοντινό γκρεμό και σκοτώνεται). Είναι «Η δύναμη του
πεπρωμένου» (1862) του Τζουζέπε Βέρντι. Το λιμπρέτο του Ιταλού Φραντσέσκο Μαρία Πιάβε -βασισμένο στο έργο «Δον Αλβάρο ή Η δύναμη του πεπρωμένου» (1835) του ισπανού Άνχελ δε Σααβέδρα, 3ου δούκα του Ρίβας και με μία σκηνή προσαρμοσμένη από «Το στρατόπεδο του Βάλενστάιν» (1798), πρώτο έργο της τριλογίας «Βάλενστάιν» του Γερμανού Φρίντριχ φον Σίλερ- συναγωνίζεται το λιμπρέτο του Σαλβατόρε Καμαράνο για τον «Τροβατόρε»: απιθανότητες, κενά, ασυνέπειες, συμπτώσεις, 
συμπτώσεις, συμπτώσεις εξωφρενικές, εξηγήσεις τραβηγμένες από τα μαλλιά -ένα από τα χειρότερα λιμπρέτα που βρέθηκαν στα χέρια του Βέρντι. Και όμως, με τη μοναδική ικανότητά του, το μεταμόρφωσε σε μία όπερα πλήρη, πλούσια, που σφύζει από μελωδίες ενός ώριμου πια συνθέτη και με τα
καθοδηγητικά μοτίβα -λάιτ μοτίφ- να αναπτύσσονται. Ενώ, με αλλεπάλληλες αλλαγές και προσαρμογές, με αφορμή διάφορα μεταγενέστερα ανεβάσματά της, την εξέλιξε, με βασικότερη τη δεύτερη εκδοχή της (1869) στην οποία -με τη συνεργασία του Αντόνιο Γκισλαντσόνι στις προσθαφαιρέσεις και τροποποιήσεις του λιμπρέτου- πρόσθεσε την υπέροχη, ορμητική εισαγωγή που γνωρίζουμε και άλλαξε το φινάλε. Η Ροδούλα Γαϊτάνου που ανέλαβε τη σκηνοθεσία έδωσε μία νοικοκυρεμένη αλλά συμβατική παράσταση, με κάποια ευρήματα καλού γούστου αλλά χωρίς εκπλήξεις: τοποθέτησε το έργο στον 20ο αιώνα με απόηχους από τους δύο Παγκόσμιους Πολέμους τονίζοντας το «πόλεμος πάντων πατήρ», ως το στοιχείο που επηρεάζει απολύτως τη ζωή των ηρώων. Αλλά δεν κατάφερε την υπέρβαση. 
Όσο κι αν τη βοήθησε η αισθητική της παράστασης: τα σκηνικά (εκτός από τη σκηνή του δάσους με τους σταυρούς από σωλήνες νέον που μου θύμισε καμπαρέ…), υποβλητικά φωτισμένα -ζοφερά σκοτάδια- από τον Ιταλό Τζουζέπε ντι Ιόριο, του Γιώργου Σουγλίδη, τα κοστούμια του και τα βίντεο του Άγγλου Ντικ Στρέικερ που υπηρετούσαν τη σκηνοθετική άποψη. Χωρίς ιδιαίτερη έμπνευση η κινησιολογία της Δήμητρας Καστέλλου. Η παράσταση ενισχυόταν μουσικά από την καλή απόδοση της
Ορχήστρας της Εθνικής Λυρικής Σκηνής υπό τον ιταλό αρχιμουσικό Πάολο Καρινιάνι και τη συμμετοχή της διδαγμένης από τον Αγαθάγγελο Γεωργακάτο Χορωδίας της ΕΛΣ που ο ρόλος της είναι καίριος στη συγκεκριμένη όπερα. Ο αργεντινός τενόρος Μαρσέλο Πουέντε (Ντον Αλβάρο) νομίζω ότι ξεχώρισε στη διανομή -ζεστό φωνητικό μέταλλο και ισχυρή φωνή- ενώ ο βαρύτονος Δημήτρης Πλατανιάς (Ντον Κάρλο), αν και καθόλου πειστικός όταν δηλώνει «φοιτητής»…, τον συναγωνίστηκε. Ικανοποιητικός ο μπάσος Πέτρος Μαγουλάς (Μαρκίσιος του Καλατράβα και Ηγούμενος. Με ελλείψεις, υποκριτικές και φωνητικές, η λευκοροσίδα μέτζο Οξάνα Βόλκοβα ως Πρετσιοζίλα (ένας 
ρόλος που μοιάζει στριμωγμένος στο έργο χωρίς ουσιαστικό λόγο) δεν με έπεισε. Βρήκα χωρίς υπερβάσεις και κάπως δύσκαμπτο τον μπασοβαρύτονο Γιάννη Γιαννίση (Αδελφός Μελιτόνε). Η ρουμάνα, στέλεχος της Λυρικής, σοπράνο Τσέλια Κοστέα (Λεονόρα), επίσης ηλικίας όχι ταιριαστής με το ρόλο, έχει πολλές δυνατότητες αλλά η φωνή της
μοιάζει να έχει κάπως στεγνώσει. Η μέτζο Ιωάννα-Βασιλική Κοράκη (Κούρα), ο μπασοβαρύτονος Γιώργος Παπαδημητρίου (Δήμαρχος), ο τενόρος Γιάννης Καλύβας (Μάστρο-Τραμπούκο) και ο ρόσος βαρύτονος Μαξίμ Κλονόφσκι (Χειρουργός) βοήθησαν κατά τις δυνάμεις τους. Μία παράσταση χωρίς εξάρσεις αλλά όχι και χωρίς ενδιαφέρον.
(Καλοφτιαγμένο το -δίγλωσσο, ελληνικά και αγγλικά- έντυπο πρόγραμμα της παράστασης -υπεύθυνη έκδοσης Σοφία Κομποτιάτη. Βρίσκω, πάντως, μάλλον περιττή τη συνέντευξη με τον/την σκηνοθέτη/-τρια, που τελευταία έχει καθιερωθεί. Ό,τι σκέφτεται για την παράσταση είναι προτιμότερο να τα εκθέτει στη σκηνή παρά να τα περιγράφει).
Εθνική Λυρική Σκηνή / Αίθουσα «Σταύρος Νιάρχος», Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα «Σταύρος Νιάρχος», 2 Φεβρουαρίου 2025.
No comments:
Post a Comment