Ερημωμένο, ερειπωμένο αλλά συγκινητικά φιλόξενο «Xenia»

Η ιστορία. Δύο παιδιά -δύο έφηβοι: ο Ντάνι (Ντάνιελ/Δανιήλ), σχεδόν δεκαεξάχρονος, και ο Όντι (Οδυσσέας), που ετοιμάζεται να κλείσει τα δεκαοκτώ. Αδέλφια. Η μάνα τους, αλβανίδα τραγουδίστρια που ήρθε στην Ελλάδα και γέννησε τα δύο, εκτός γάμου, παιδιά της εδώ. Ο -έλληνας- πατέρας θα τους εγκαταλείψει όταν ακόμα τα αγόρια είναι μικρά -δεν τον θυμούνται πια- και θα εξαφανιστεί.

Ο Ντάνι, γκέι και εκπορνευόμενος, φαντασιόπληκτος και με εμμονή στην ιταλίδα τραγουδίστρια της δεκαετίας του ’60 Πάτι Πράβο, που ζει με τη μάνα τους στην Κρήτη, όταν εκείνη πεθάνει, θα έρθει στην Αθήνα για να συναντήσει τον Όντι που δουλεύει σε ένα σαντουιτσάδικο. Και που μόλις κλείσει τα 18 πρόκειται να απελαθεί γιατί δεν έχει την ελληνική υπηκοότητα. Του προτείνει να ανεβούν στην Θεσσαλονίκη όπου έμαθε πως ζει ο πατέρα τους για να τον βρουν. Στόχος τους, να τους αναγνωρίσει για να πάρουν την υπηκοότητα και να του αποσπάσουν χρήματα. Και παράλληλα για να πάρει μέρος ο Όντι που κληρονόμησε από τη μάνα πολύ καλή φωνή σε ένα τάλεντ σόου. Ξεκινούν. Στο δρόμο τους ο Ντάνι εμπλέκεται σε ένα καυγά, πυροβολεί -γιατί έχει περίστροφο- ένα νεαρό και τον πληγώνει στο πόδι αλλά το σκάνε. Και καταφεύγουν σε ένα εγκαταλειμμένο Ξενία.

Για να μάθουν περισσότερες πληροφορίες για τον πατέρα τους πηγαίνουν στον Τάσο. Παλιός τραγουδιστής, Έλληνας, επιδεικτικά γκέι, οικογενειακός φίλος που αγαπούσε τη μάνα τους και τους νοιάζεται, ο Τάσος, ο οποίος διατηρεί πια ένα επαρχιακό σκυλάδικο, θα τους κατευθύνει προς έναν ακροδεξιό υποψήφιο δήμαρχο Θεσσαλονίκης που υποθέτει πως είναι ο πατέρας τους με αλλαγμένο το επώνυμό του. Μαζί τους θα πάει και η Μαρία, μία νεαρή Ουκρανή, επίσης με καλή φωνή, που τραγουδάει στο σκυλάδικο και η οποία κάνει σχέση με τον Όντι, για να συμμετάσχει κι αυτή στο διαγωνισμό.

Στην Θεσσαλονίκη και ενώ ο Όντι και η Μαρία εμφανίζονται στο διαγωνισμό, ο Ντάνι πηγαίνει στο Πανόραμα, στο χλιδάτο σπίτι του υποτιθέμενου πατέρα, παντρεμένου και με δύο μικρά παιδιά, καλά βολεμένου και με το όπλο προτεταμένο προσπαθεί να του εκμαιεύσει την αλήθεια. Εκείνος αρνείται κατηγορηματικά, προσπαθεί να πείσει το αγόρι πως κάνει λάθος αλλά με την απειλή του περιστρόφου αναγκάζεται να το παραδεχθεί -αλήθεια; Ψέματα; Συμπλέκονται, τελικά η γυναίκα του δίνει στον Ντάνι και στον Όντι, που φτάνει κι αυτός στο μεταξύ, χρήματα και τα παιδιά φεύγουν. Ήταν ο πατέρας τους ή όχι; Το φινάλε-«χάπι εντ»- παραμένει μετέωρο. Όπως και η τύχη τους.

Η ταινία. Για το «Xenia» ο σκηνοθέτης Πάνος Χ. Κούτρας και ο Παναγιώτης Ευαγγελίδης που συνυπογράφουν το σενάριο έγραψαν μία ιστορία αλμοδοβαρικής υφής με ευκολίες και αυθαιρεσίες, με απιθανότητες και εκκρεμότητες, τα οποία με τρόπο μαγικό τήκονται το ένα μέσα στο άλλο, μπλέκονται, συντίθενται με απόλυτη επιτυχία και παράγουν ύφος. Το ύφος αυτό το υλοποιεί ο Πάνος Κούτρας απόλυτα ισορροπημένα. Εκεί οφείλεται κατά ένα μεγάλο μέρος και η επιτυχία της ταινίας: στην ισορροπία των ανομοιογενών στοιχείων της -πράγμα το οποίο ο Πάνος Κούτρας νομίζω πως δεν πέτυχε, παρά το ενδιαφέρον αποτέλεσμα, στην «Στρέλλα», την προηγούμενη ταινία του. Τα γκέι στοιχεία περνούν διακριτικά ή υπαινικτικά ή με τρόπο χαριτωμένο, τα μελοδραματικά στοιχεία -διότι περί μελοδράματος πρόκειται- ο σκηνοθέτης αποφεύγει να τα τονίσει με ακρότητες τύπου Αλμοδόβαρ και διαπερνούν γλυκά την ταινία, το λεπτό χιούμορ την διαποτίζει και απαλύνει και τις πιο έντονες στιγμές της. Μέσα από τη σκηνοθεσία του Κούτρα -και μέσα από το σενάριο- διαχέεται με σαφήνεια η εικόνα της σύγχρονης ελληνικής κοινωνίας -μία ερημιά...- και της σύγχρονης ελληνικής ζωής την οποία στοιχειώνουν πια ο φασισμός, ο ρατσισμός και οι χρυσαυγίτικες «παρεμβάσεις» -που ο επίσης διακριτικός, καθόλου κραυγαλέος τρόπος που περνούν στην ταινία τις κάνει ακόμα πιο φοβιστικές και καθόλου γραφικές…

Μερικές στιγμές του «Xenia» χαράζονται στη μνήμη και πιστεύω ότι κάποιες σκηνές της ταινίας θα βρίσκονται σε μία μελλοντική ανθολογία του ελληνικού σινεμά. Ειδικά οι δύο με την Πάτι Πράβο -τι τέλειο εύρημα!-, αξέχαστες. Η φελινική, α λα «Αμαρκόρντ», πρώτη, με το πλοίο που γλιστράει κατάφωτο πλάι από το καράβι που φέρνει τον Ντάνι στον Πειραιά, συναρπαστική. Η δεύτερη, με την Πράβο να ανοίγει το παράθυρο της λιμουζίνας και να λέει ένα «τσάο» στον εμβρόντητο Ντάνι, το αποκορύφωμα της συγκίνησης που πλημμυρίζει την ταινία.

Οι ερμηνείες. Το άλλο μεγάλο επίτευγμα του Πάνου Κούτρα είναι η καθοδήγηση των ηθοποιών. Τα δύο άπειρα παιδιά -Αλβανοί και τα δύο-, ο Κώστας Νικούλι, αυθεντικός Ντάνι, και ο Νίκος Γκέλια-Όντι, που πιστεύω πως εγγράφει υποσχέσεις για σημαντική εξέλιξη, εμφανίζονται με αξιοσημείωτες ερμηνευτικές αποδόσεις ηθοποιών δοκιμασμένων -αποχρώσεις, βλέμματα… Θα τόνιζα ακόμα περισσότερο την απόδοση της Ουκρανής Ρομάνα Λόμπατς -αν και σε πολύ μικρότερο ρόλο: υπέροχη φάτσα που γράφει και μία βαθύτατη ευαισθησία. Εξαίρετος, γεμάτος ενέργεια και με χιούμορ και ο τέταρτος νέος της διανομής ο Κωνσταντίνος Γεωργόπουλος -το αγόρι με το βαμμένο κόκκινο μαλλί που ορμητικά και απροκάλυπτα προσεγγίζει ερωτικά τον Ντάνι στην τουαλέτα.

Από τους δόκιμους ηθοποιούς, ο Άγγελος Παπαδημητρίου-Τάσος και ο Γιάννης Στάνκογλου-Χριστόπουλος δίνουν τον καλύτερο εαυτό τους. Αλλά η Μαρίσσα Τριανταφυλλίδου, η Κυρία Βιβή -τι υπέροχο αυτό το «Κυρία Βιβή», αυτό το μικρό εύρημα του σεναρίου, μόνον έτσι θα μπορούσε να την αποκαλεί ο Ντάνι- είναι που ξεχωρίζει και μάλιστα σε έναν επίσης σύντομο ρόλο: μία σπουδαία, εκφραστικότατη ηθοποιός, εύγλωττη ακόμα και στις σιωπές της.

Το συμπέρασμα. Η καλύτερη -ίσως η πιο αποτελεσματική θα ήταν το σωστότερο- ελληνική ταινία που, κατά τη γνώμη μου, είδα εδώ και χρόνια. Βαθιά συγκινητική, με προσωπικό στιλ και με άκρως αποτελεσματικό χιούμορ. Αναπτερώθηκε το ηθικό μου πως δεν είμαι τόσο off καθώς δεν ασπάζομαι το «weird wave of greek cinema»…

  
ΥΓ. Θα απολάμβανα την  ταινία περισσότερο αν ο ήχος της κόπιας (;) που είδα, ειδικά στο πρώτο μέρος, δεν ήταν τόσο απαγορευτικός -σχεδόν καταστροφικός…- για την κατανόηση των διαλόγων.

Κινηματογράφος «Πτι Παλαί», 6 Οκτωβρίου 2014.